Ekonomi Hekimi ve Samsun Kuyumcular Odası Lideri Salih Özman, altın ve dövizin açıklanan sayılardan farklı fiyata satılmasına neden olan ‘ikili kur’un nasıl oluştuğunu ve fiyatlardaki dengesizliğin nedenini açıkladı.
Birkaç gündür Merkez Bankası‘nın açıkladığı döviz fiyatları ile özgür piyasada süreç gören fiyatlarda fark meydana geliyor. İç piyasada döviz, açıklanan sayıların 50 kuruş üstünde seyrederken, bu durum altın fiyatlarının da açıklanan sayılardan yüksek fiyatlara süreç görmesine neden oluyor. Dr. Salih Özman, piyasada yaşanan fiyat karmaşası ve nedenleri hakkında açıklamalarda bulundu.
“İkinci kurda döviz 50 kuruş daha pahalı”
Döviz alım satımlarından açıklanan sayılar ile piyasada oluşan kur ortasında 50 kuruşluk fark olduğuna değinen Lider Salih Özman, “Altın ve dövizin hür piyasada mevcut piyasa bedelinin üzerinde satıldığı gerçek. Lakin bunun olma sebebi kuyumculardan kaynaklanmıyor. İstanbul’daki kuyumcu toptancılarından da kaynaklanmıyor. İktisadi olarak bir yanlış uygulama var. Bu yanlış uygulamanın sonucunda de bu türlü aksaklıklar meydana çıkıyor. Türkiye’de 30 yıldır ‘karaborsa kuru’ diye bir şey kelam konusu değil. 1908’lerden itibaren kambiyo rejimi özgürleştiği andan itibaren karaborsa kavramı diye bir kavramı ortadan kalkmıştı. Bugün de Merkez Bankası‘nın açıkladığı kur fiyatları ile piyasadaki kur fiyatları birbirini tutmuyor. Beşerler Merkez Bankası‘nın açıkladığı fiyatlardan bankalardan döviz alamazken özgür piyasada ise dövizi açıklanan sayıdan 50 kuruş daha değerliye alabiliyor. Bunun sebebi de Merkez Bankası son 6 aydır kur belirliyor. Kur, piyasa kurallarının altında belirlendiğinden piyasa hareketleriyle serbestçe oluşan kurun altında kuru belirliyor. Bu nedenle de kur farkı ortaya çıkıyor. İş insanları Merkez Bankası’na verdiği dövizi birebir paraya geri alamadığı için özgür piyasan alıyor. Bu da dövize olan talebi arttırdığı için açıklanan sayılardan 50 kuruş daha kıymetli alınmasına ve ikinci bir kur oluşmasına neden oluyor” dedi.
“Altın fiyatları Merkez Bankası’nın değil, hür piyasanın kuruna nazaran belirleniyor”
Altın fiyatlarının açıklanan sayıların üstünde olmasına da değinen Salih Özman, “Altın fiyatı borsalar tarafından belirleniyor. Örneğin; şu anda altının ONS fiyatı 2 bin dolar. Merkez Bankası’nın belirlediği kur 19,30 TL. 2 bin dolar bu parayla çarpılıyor. Altın fiyatları bu türlü belirleniyor. Lakin bu hesap şu anda altın fiyatlarını belirleyemiyor. Zira Merkez Bankası’nın açıkladığı döviz fiyatı ile gerçek piyasadaki döviz fiyatı tıpkı değil. Özgür piyasa tekrar altının ONS’unu 2 bin dolar baz alıyor lakin bunu Merkez Bankası’nın açıkladığı dolar fiyatı olan 19,39 kuruşla değil, gerçek olan 20,15 TL ile çarpıyor. Altının fiyatının açıklanan sayılardan fazla olmasının sebebi bu. Zira piyasada dolar açıklanan sayının üstünden alındığı için altın fiyatları da açıklanan sayının üstünde oluyor. Açıklanan resmi sayılar ile satılan altın ortasındaki fiyat farkı bu yüzden oluyor” diye konuştu.
“Altın ithalatı yasaklandı”
Şu anda yurt dışından altın ithalatına müsaade verilmediğine de değinen Lider Özman, “Yurt dışından altın ithalatı yasaklandı. Merkez Bankası döviz talebi olmaması için 1 aydır altın ithalatını yasakladı. Şu anda altını yalnızca Merkez Bankası ithal ediyor. Rastgele bir biçimde hükmî kişilik, şahıs şirketi yahut da anonim şirketler, rafineriler altın ithalatı yapamıyor. Bu da altına ulaşmayı zorlaştırıyor. Şu anda daha evvel alınan altınlar ile talep karşılanıyor. Bu uygulanabilir bir durum değil. Sistem düzeldiğinde ikincil kur üzere durum olmayacak. Seçimden sonra kim seçilirse seçilsin bu durumun düzeltileceğini düşünüyorum. Bazen bankalar özgür piyasadan ucuza altın satıyordu. Birebir o durumlar tekrar hayata geçirilip iş olağan akışına girer diye düşünüyorum” biçiminde konuştu. – SAMSUN
